Film, który stał się legendą „szkoły polskiej”, wykreował kilka wielkich indywidualności aktorskich: przede wszystkim Zbigniewa Cybulskiego, który dzięki niezwykle nowocześnie zagranej postaci Maćka – romantycznego buntownika – stał się symbolem pokolenia lat 50. , a także Bogumiła Kobielę, który rolą sekretarza Drewnowskiego rozpoczął swoją karierę odtwórcy tragikomicznych postaci poniewieranych przez wielką historię. Ostatni dzień wojny, ostatnia noc niewoli. I poranek pierwszego dnia pokoju, 8 maja 1945 roku.
W czasie tych kilkunastu godzin młody żołnierz AK Maciej Chełmicki, który otrzymał rozkaz zabicia komunistycznego działacza, stoczy walkę z samym sobą. Dotąd sformatowany na bohaterskie umieranie za ideały, spotka pierwszą w swoim życiu miłość i po raz pierwszy zmierzy się z wątpliwościami. Dochowa wierności żołnierskiej przysiędze, czy kobiecie? Czy będzie dalej zabijał, choć tak bardzo pragnie teraz żyć?
