Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917-1919 Zofia Kossak

Będąc ofiarą niszczenia polskości na ziemiach kresowych, Zofia Kossak zdecydowała się wziąć na siebie odpowiedzialność przenikliwego świadka dziejowej zawieruchy. Wspomnienia z Wołynia z lat 1917-1919 na pewno swoją rolę spełniły. Po upływie całego wieku wciąż fascynują, także wytrawnych historyków. „W odległym od wydarzeń europejskich zakątku, w szczelnie odciętej od powstającego właśnie państwa polskiego ziemi, działy się rzeczy wielkie, o całej przyszłości tego kraju na długie czasy decydujące. Padał w gruzy dawny porządek, oparty na rządach dynastii carskiej, ale zarazem starano się także doszczętnie zburzyć wszelkie ślady dominującej tam kulturalnie polskości.

Autorka patrzała z bliska na postęp tych usiłowań i miała sposobność obserwować je jak najdokładniej, będąc jedną z ich ofiar. (…) Toteż opis wydarzeń, jakie ludność, czy to polska, czy to ruska, przeżyła od wybuchu rewolucji rosyjskiej aż do wkroczenia pierwszych oddziałów regularnych wojsk polskich, będzie z pewnością raz na zawsze jednym z najcenniejszych i najwiarygodniejszych materiałów dla przyszłych historyków tych wypadków”. /ze Wstępu Stanisława Estreichera do pierwszego wydania „Pożogi”/ „Pożoga” to także jedna z lektur szkolnych, dzięki której uczniowie w fascynujący sposób poznają walory dobrze opowiedzianej historii.