Pomocnik Historyczny. Opowieści o szpiegach

Cyberataki, dezinformacja, sabotaż nasilają się w ostatnich latach. W Wielkiej Brytanii w maju 2025 r. sześć osób skazano łącznie na ponad 50 lat więzienia za działalność szpiegowską na rzecz Rosji, a było to jedno z wielu zatrzymań i procesów w państwach europejskich. W Polsce zapadły wyroki skazujące za podpalenia na zlecenie Rosji. Ale szpiegostwo nie jest współczesnym wynalazkiem.

„Wysłali ludzi, aby pod pozorem pełnienia funkcji posłów wyciągali informacje” – ostrzegał przed Kartagińczykami w I w. n. e. rzymski żołnierz i polityk Sekstus Juliusz Frontyn. Cezar w swoich „Komentarzach o wojnie galijskiej” wielokrotnie wspominał o służących Imperium Romanum informatorach. A znacznie wcześniej sążnisty fragment traktatu „Sztuka wojny” poświęcił agentom chiński taktyk Sun Zi, żyjący w VI lub V w. p. n. e. Dobry szpieg to ktoś, o kim nie mamy pojęcia.

Ale w czasach natężenia konfliktów międzynarodowych wpadki są częstsze. Przyglądamy się więc agentom działającym podczas największych konfliktów światowych, m. in. wojny stuletniej między Anglią i Francją. Wyjaśniamy, dlaczego szpiedzy krzyżaccy byli skuteczniejsi niż polscy. Kto szpiegował na Litwie dla Napoleona.

Kto działał za kulisami Wielkiej Gry, czyli XIX-wiecznej rywalizacji mocarstw o Azję Środkową. Kto zdobywał informacje po obu stronach żelaznej kurtyny w XX w. Nie pomijamy roli dezinformacji, licencji na zabijanie, wywiadu gospodarczego i kradzieży patentów, na której budowano potęgę ekonomiczną. Pokazujemy tworzenie takich instytucji wywiadowczych jak Mosad, MI5, CIA, GRU. Najważniejsi jednak w tym wszystkim są konkretni ludzie, ich motywy, sukcesy i porażki kończące się nierzadko śmiercią.

Oceniamy ikony tej profesji – czy rzeczywiście np. Mata Hari zasługuje na legendę superszpiegini? Czy działania Anny Chapman, flagowej agentki Putina, były tylko śmiechu wartym blamażem? Zapraszamy do lektury