Muzeum Śląskie w Katowicach Kanon i remix przestrzeni polskiego teatru XX i XXI wieku. Józef Szajna Jolanta Niedoba, Łukasz Szajna

Prezentowany katalog towarzyszy wystawie, którą w dniach 19 listopada 2016 - 26 luty 2017 roku można było obejrzeć w siedzibie Centrum Scenografii Polskiej. Ekspozycja jest jednocześnie inauguracją projektu, którego zadaniem jest ukazanie dorobku znamienitych twórców teatru XX wieku w kontekście reinterpretacji ich dzieła przez kolejne pokolenia artystów. Oryginalne projekty wielkich demiurgów są pokazane równolegle z reinterpretacją tworzoną przez zaproszonego reprezentanta młodszego pokolenia twórców. Kluczem, według którego zestawione są te dwa światy, może być zarówno bezpośrednia inspiracja, osobiste kontakty, relacja uczeń - mistrz, jak również świadoma negacja i odrzucenie. Proponując Państwu podróż przez dwa stulecia naznaczone przemianami, sięgamy najpierw po nazwiska ,,ojców założycieli" CSP - osób, które ponad 25 lat temu stworzyły podstawy unikatowej kolekcji Centrum, ofiarując swój dorobek twórczy w postaci projektów, makiet czy obrazów. Pierwsza odsłona ukazuje artystyczny dorobek Józefa Szajny, z naciskiem na dzieła malarskie. Hasłem przewodnim doboru eksponatów jest: ,,Człowiek jako najwyższa wartość i źródło formy". Do współpracy przy projekcie zaproszono Olgę Warabidę artystkę zajmująca się animacją, grafiką i projektowaniem scenografii multimedialnej. Publikacja towarzysząca wystawie zawiera również wszystkie najważniejsze manifesty artystyczne, w których zawarł istotę swej wypowiedzi: ,,Sztuka jest rzeczą ludzi, a człowiek podmiotem, a nie przedmiotem świata". Józef Szajna (1922-2008) - więzień obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i Buchenwaldzie (1939-45), Absolwent ASP w Krakowie, malarz, scenograf, twórca autorskiego teatru, assamblages i enviroments, zajmował się zagadnieniami teatru organicznego i jego narracji wizualnej. Wśród najgłośniejszych jego spektakli wymienić należy ,,Fausta" (1971), ,, Replikę" (1971) i jej kolejne wariacje (do 1986), ,, Dantego" (1974), ,, Cervantesa"(1976), ,,Majakowskiego"(1978), ,,Ślady" (1993) oraz ,,Szczątki" (1995). Sztuka Szajny wywodzi się z przepełniającego go krzyku, z osobistych doświadczeń, które urastają do problemu ogólnoludzkiego. Bierze się z troski o narażony na opresyjne doznania gatunek ludzki. Mówił: ,,Człowiek nie jest wolny od lęku. Więc sięgam w swojej sztuce po symbole, po znaki przedmiotów, aby stała się ta sztuka uniwersalna, w każdym czasie i w każdej kulturze zrozumiana". Kompozycje Szajny nie mają być piękne, mają poruszać, odzwierciedlać stan jego emocji. Są przestrogą dla odbiorcy, który powinien odnaleźć w nich własne niepokoje i dręczące pytania. Prace Szajny wielokrotnie prezentowano na Śląsku.