Śledzikowski Marcin , Dubis Wojciech, Łuszpak-Zają Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwa osoby fizycznej. Praktyczny komentarz

Jednym z obszarów wiążących się z najwyższym stopniem ryzyka dla przedsiębiorców indywidualnych jest sukcesja - przekazanie przedsiębiorstwa następcom. Co się stanie, gdy zabraknie właściciela jednoosobowej firmy$163 Kto będzie odpowiadał za podejmowanie decyzji, podpisanie umowy, zapłatę podatków i innych zobowiązań$164 Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej wprowadza nowe, nieznane wcześniej rozwiązania w polskim prawie. Ich celem jest zapewnienie możliwie płynnego przekazania firmy następcom przedsiębiorcy na wypadek jego śmierci. Autorzy publikacji skupili się nie tylko na skomentowaniu nowych rozwiązań prawnych zawartych w ustawie o zarządzie sukcesyjnym, wiele uwagi poświęcono również omówieniu zmian w innych, powiązanych przepisach prawa, w tym m. in. : Kodeksie pracy, prawie cywilnym, prawie podatkowym.

Ten praktyczny komentarz skierowany jest zarówno do osób, które z zagadnieniami zmiany pokoleniowej już spotykają się w praktyce, jak również i do tych, które w najbliższej przyszłości mogą stanąć przed koniecznością przekazania firmy następcom czy choćby podjęcia współpracy z zarządcą sukcesyjnym. W poszczególnych rozdziałach omówiono m. in. następujące zagadnienia: zasady prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku; funkcjonowanie zarządu sukcesyjnego - szczegółowe omówienie poszczególnych problemów związanych z jego ustanowieniem, zakresem obowiązków i czynności podejmowanych przez zarządcę, zasadami ponoszenia odpowiedzialności, po sprawy związane z wygaśnięciem zarządu sukcesyjnego; kontynuacja zawartych umów cywilnoprawnych; kontynuacja stosunków pracowniczych po śmierci pracodawcy; pozycja i prawa małżonka zmarłego przedsiębiorcy; sukcesja stosunków z zakresu prawa podatkowego, w tym m. in. : odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe, korzystanie z numeru NIP przedsiębiorstwa w spadku, obowiązki sprawozdawcze i rachunkowe przedsiębiorstwa w spadku; konsekwencje po śmierci przedsiębiorcy w aspekcie podatku dochodowego od osób fizycznych (w tym m.in. kontynuacja rozliczeń przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych, karcie podatkowej), sukcesja w podatku od towarów i usług (VAT), w podatku akcyzowym, a także w pozostałych podatkach; powoływanie prokurenta przez przedsiębiorcę prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą oraz możliwość sprawowania zarządu sukcesyjnego przez prokurenta; zarząd sukcesyjny a postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne.

Publikacja skierowana jest przede wszystkim do przedsiębiorców i ich następców, a także do adwokatów, radców prawnych oraz doradców podatkowych. Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Rozdział 1 Przedsiębiorstwo w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1. 1. Wprowadzenie .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1. 2. Pojęcie przedsiębiorstwa w spadku - definicja legalna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 1. 3. Firma przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1. 4. Wielość przedsiębiorstw jednego przedsiębiorcy a przedsiębiorstwo w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1. 5. Wykaz inwentarza przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1. 6. Sytuacja prawna małżonka zmarłego przedsiębiorcy, posiadającego udział w przedsiębiorstwie .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1. 7. Przedsiębiorstwo jako przedmiot wspólnego prawa - pozostałe przypadki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1. 8. Sytuacja prawna przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1. 9. Właściciele przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1. 10. Uprawnienia przysługujące właścicielom przedsiębiorstwa w spadku i ich stosunek względem zarządcy sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Rozdział 2 Istota zarządu sukcesyjnego .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 2. 2. Ustanowienie zarządu sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2. 3. Zasady dotyczące wykonywania zarządu sukcesyjnego. Prowadzenie przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2. 4. Odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa w spadku.

Odpowiedzialność zarządcy sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2. 5. Śmierć wspólnika spółki cywilnej a zarząd sukcesyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 2. 6. Odwołanie zarządcy sukcesyjnego i inne zdarzenia powodujące utratę przez niego tego statusu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 2. 7. Wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Rozdział 3 Zarządca sukcesyjny - kwestie proceduralne .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 3. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 3. 2. Zdolność sądowa i procesowa zarządcy sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3. 3. Zakres czynności podejmowanych przez zarządcę sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 3. 4. Sprawy dotyczące zarządu sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3. 5. Pozostałe zmiany w kodeksie postępowania cywilnego .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Rozdział 4 Kontynuacja stosunków umownych z zakresu prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4. 2. Kontynuacja stosunków umownych z zakresu prawa cywilnego - nowe regulacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 4. 3. Kontynuacja umownych stosunków prywatnoprawnych a podejmowanie czynności zachowawczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 4. 4. Kontynuacja szczególnych stosunków umownych z zakresu prawa cywilnego .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Rozdział 5 Kontynuacja stosunków pracowniczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 5. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 5. 2. Ustanowienie zarządu sukcesyjnego z chwilą śmierci pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . 63 5. 3. Ustanowienie zarządu po śmierci pracodawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 5. 4. Rozwiązanie umów o pracę na czas określony .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 5. 5. Okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 5. 6. Możliwość powrotu do pracy pracowników po ustanowieniu zarządu sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Rozdział 6 Pozycja małżonka zmarłego przedsiębiorcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 6. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 6. 2. Małżonek przedsiębiorcy właścicielem przedsiębiorstwa w spadku .

. . . . . . . . . . . . 70 6. 3. Zarząd przez małżonka przedsiębiorstwem w spadku do dnia ustanowienia zarządcy sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 6. 4. Uprawnienia małżonka po powołaniu zarządcy sukcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 6. 5. Stosowanie przepisów do pozostałych współwłaścicieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Rozdział 7 Instytucja prokury dla przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 7. 1. Wprowadzenie .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 7. 2. Powołanie prokurenta przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną . . . . . . . . . . 80 7. 3. Zakres prokury udzielonej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną . . . 82 7. 4. Rodzaje prokury. Prokura samoistna, łączna i oddziałowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 7. 5. Możliwość sprawowania zarządu sukcesyjnego przez prokurenta .

. . . . . . . . . . . . . . . 87 7. 6. Zasady publikowania w CEIDG informacji o prokurentach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 7. 7. Odwołanie. Wygaśnięcie prokury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Rozdział 8 Zarząd sukcesyjny a postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne . . . . . . . . . 91 8. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 8. 2. Zakaz ustanowienia zarządu sukcesyjnego po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorcy .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 8. 3. Śmierć dłużnika w toku postępowania o ogłoszenie upadłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 8. 4. Termin oraz legitymacja do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości . . . . . . . . . 95 8. 5. Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8. 6. Podstawy ogłoszenia upadłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8. 7. Skład masy upadłości i ogłoszenie upadłości w czasie zarządu sukcesyjnego .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 8. 8. Postępowanie restrukturyzacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Rozdział 9 Sukcesja stosunków z zakresu prawa podatkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 9. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 9. 2. Przedsiębiorstwo w spadku jako podmiot prawa podatkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 9. 3. Status zarządcy sukcesyjnego na gruncie prawno-podatkowym .

. . . . . . . . . . . . . . . . 104 9. 4. Zasady sukcesji podatkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 9. 5. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe związane z działalnością przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 9. 6. Korzystanie z numeru NIP przez przedsiębiorstwo w spadku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 9. 7. Obowiązki sprawozdawcze i rachunkowe przedsiębiorstwa w spadku . . . . . . . . 113 9. 8. Postępowania podatkowe w toku .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 9. 9. Sukcesja w podatku dochodowym od osób fizycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 9. 10. Sukcesja w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych . . . . 120 9. 11. Kontynuacja rozliczeń przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 9. 12. Kontynuacja rozliczeń przy karcie podatkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 9. 13. Sukcesja w podatku od towarów i usług .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 9. 14. Sukcesja w podatku akcyzowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 9. 15. Sukcesja w podatku od gier hazardowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 9. 16. Sukcesja w pozostałych podatkach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 9. 17. Nowe zwolnienie w podatku od spadków i darowizn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Rozdział 10 Sukcesja stosunków administracyjnych .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 10. 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 10. 2. Zakres wyłączeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 10. 3. Przesłanki zachowania bytu prawnego decyzji związanej z przedsiębiorstwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 10. 4. Promesa decyzji związanej z przedsiębiorstwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 10. 5. Wpis do rejestru działalności regulowanej .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 10. 6. Postępowania administracyjne po śmierci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 10. 7. Postępowania sądowoadministracyjne po śmierci przedsiębiorcy . . . . . . . . . . . . . . 143 10. 8. Postępowanie egzekucyjne w administracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Aneks .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Wyciąg najważniejszych zmian dokonanych na mocy ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwa osoby fizycznej w innych aktach prawn ych . . . . . . . . . .