Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Uniwersytet Jagielloński[a], skr. UJ – polski publiczny uniwersytet w Krakowie, najstarsza polska uczelnia, jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie. Uniwersytet (studium generale) został założony w 1364 roku w Kazimierzu z fundacji Kazimierza III Wielkiego, i składał się początkowo z trzech wydziałów: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Był to drugi, po powstałym w 1348 roku Uniwersytecie w Pradze, uniwersytet założony w środkowej Europie.

Reaktywowany około 1390 roku przez Jadwigę Andegaweńską. Oficjalny odnowiony w 1400 roku w Krakowie przez Władysława II Jagiełłę z fundacji Jadwigi Andegaweńskiej, poszerzony o wydział teologiczny, utworzony dzięki zabiegom Jadwigi w 1397 roku. W 1817 nadano mu nazwę „Jagielloński”, by podkreślić związki uniwersytetu z dynastią Jagiellonów. W XV i na początku XVI w. Akademia Krakowska przeżywała okres rozkwitu, jednak już w wieku XVI znalazła się w kryzysie, tracąc pozycję i prestiż.

Kryzys ten pogłębiał się w wieku XVII i XVIII[5]. W 1777 roku Hugo Kołłątaj, występując jako wizytator Komisji Edukacji Narodowej, podjął próbę zreformowania i poprawy poziomu naukowego uczelni – wówczas Szkoły Głównej Koronnej. Reforma polegała na stworzeniu nowej struktury organizacyjnej, wprowadzeniu wykładów z literatury polskiej, nauk przyrodniczych, powstaniu obserwatorium astronomicznego, ogrodu botanicznego, klinik oraz pierwszych laboratoriów. Język polski został głównym językiem wykładowym, a profesorami zostali uczeni wykształceni za granicą w duchu filozofii oświecenia. Umożliwiono dostęp do nauki studentom pochodzącym z mieszczaństwa.