Zbiór ,,Ballady i romanse" Adama Mickiewicza wydany został w 1822 r. w Wilnie i uznawany jest za manifest polskiego romantyzmu. Ballady są silnie osadzone w realiach historycznych i lokalnych. Miejsce akcji poszczególnych utworów jest ściśle określone, np. Świteź, Płużyny, Ruta.
W tę oswojoną rzeczywistość wkracza świat nadprzyrodzony. Ingerencje świata pozaziemskiego mają zazwyczaj charakter etyczny. Siły nadprzyrodzone oceniają czyny ludzkie i - wymierzając karę za popełnione zło - wprowadzają ład moralny. Utwory ,,Ballad i romansów" napisane są w różnej tonacji - od poważnych po żartobliwe. W zbiorze znajduje się 14 utworów:
,,Pierwiosnek", ,,Romantyczność", ,,Świteź", ,,Świtezianka", ,,Rybka", ,,Powrót taty", ,,Kurhanek Maryli", ,,Do przyjaciół", ,,To lubię", ,,Rękawiczka", ,,Pani Twardowska", ,,Tukaj albo próby przyjaźni", ,,Lilije" i ,,Dudarz".
