Spis treści: Wprowadzenie /9 Wykaz skrótów /19 Edukacja Lubomirskich w drugiej połowie XVI i XVII wieku /21 Dzieciństwo i młodzieńcze wojaże Jerzego Ossolińskiego /51 Mikołaj i Stanisław - synowie wojewody Jana Ostroroga /73 Niespełnione nadzieje hetmana - Jan Karol Chodkiewicz i jego syn Hieronim /87 Wskazówki wychowawcze dla Janusza Radziwiłła, syna Krzysztofa /99 Nauki Piotra Opalińskiego w świetle listów jego ojca Krzysztofa do brata Łukasza /117 Wychowanie młodzieży szlacheckiej w kręgu wielkopolskich dysydentów w XVIII wieku - na przykładzie Potworowskich, Bronikowskich i Ziemięckich /139 "Przystojna edukacja zacnych paniąt" - pod opieką Stefana Terleckiego /157 Uwagi Feliksa Czackiego dla dzieci /171 "Życzę sobie, aby to jedno dziecię z familii naszej zostające mogło mieć przyzwoite wychowanie".