Zasygnalizowana w tytule tematyka stanowi w tym tomie punkt wyjścia do rozważań nad obecnością Lublina i Lubelszczyzny w życiu i twórczości pisarzy od XIX wieku do współczesności. Badawczemu oglądowi autorzy poddają szerokie spektrum problemów związanych z czasem, kategorią czasu, indywidualnym i pokoleniowym doświadczeniem przemijania, świadectwami trwania i ciągłości. Lublin i Lubelszczyzna dla wielu pisarzy stanowiły przestrzeń kształtowania osobowości twórczej, były też miejscem inspiracji artystycznych, źródłem wartości i estetycznych fascynacji, których odbicie znaleźć można zarówno w utworach literatów i publicystów wywodzących się z regionu, jak i dorobku artystów z Lubelszczyzną związanych tylko mentalnie.
